İçeriğe geç

UYKU APNE HASTALARININ POZİTİF HAVA YOLU BASINCI (PAP) TEDAVİSİ HAKKINDA MERAK ETTİKLERİ

Pozitif hava yolu basıncı (PAP) tedavisi nedir?

Uyku apne hastalarında kullanılan pozitif hava yolu basıncı (PAP= Positive Airway Pressure) tedavisi, İngilizce baş harflerinin kısaltması nedeniyle kısaca PAP tedavisi olarak adlandırılmaktadır. Bu tedavide kullanılan makinelere de PAP cihazı denilmektedir. PAP tedavisinde en sık kullanılan cihaz CPAP (sipap diye okunuyor) olduğundan, muhtemelen doktorunuz size hastalığınız için CPAP cihazı verdiğini veya vereceğini söyleyecektir. PAP cihazları ile yapılan tedavi, uyku apne sendromunda en sık kullanılan ve en etkili tedavi yöntemidir. Dünyada milyonlarca uyku apne hastası, 35 yıldan fazla süredir tıpkı sizin gibi uyku sırasında bu cihazları kullanmaktadır.

PAP cihazı nasıl çalışır?

PAP cihazları, bir maske, maskeyi takmanızı sağlayan kafa bantları, maskeyle makineyi birbirine bağlayan bir hortum ve hava üfleyen bir kompresörden oluşur. Size verilen maske, yalnızca buruna takılan türde olabilir veya burun ve ağzı birlikte içine alabilir. Cihazlar, tıpkı lastik şişirmekte kullanılan pompalar gibi, basit bir kompresör gibi çalışır ve yattığınız odadaki havayı alıp hortumu ve maskesi yardımıyla hava yollarınıza pozitif basınçlı hava gönderir. Basınçlı hava sayesinde PAP cihazları, uyurken hava yollarınızı açık tutarak nefesinizin durmasını, uykunuzun bölünmesini, oksijen değerlerinizin düşmesini ve horlamanızı engeller. Böylece cihazı kullanmaya başladığınız ilk geceden itibaren rahatlamanızı sağlar. Gerçekten de PAP cihazı ile kesintisiz bir uyku uyuyacağınız için başta gündüz aşırı uyku hali ve sabah yorgun uyanma olmak üzere kalitesiz uykuya bağlı olan tüm yakınmalarınız ortadan kalkacaktır. Cihazınızı kullanmaz veya düzensiz kullanırsanız yakınmalarınız geri dönecektir.

PAP cihazı kimlere verilir?

Bir gece uyku laboratuvarına yatırılarak uyku testi yapılan bir hastada uykuda saatte 5 kereden fazla nefes durması saptanırsa doktoru tarafından uyku apne sendromu tanısı alacaktır. Uykuda nefes durma sayısı saatte 5 ile 15 arasında ise hafif uyku apne, saatte 15 ile 30 arasında ise orta uyku apne ve saatte 30 kereden fazla nefes durması varsa ağır uyku apne sendromu olarak sınıflandırılır. Orta ve ağır uyku apne hastalarında en sık uygulanan, en etkili ve kesin sonuç veren tedavi yöntemi, PAP cihazları kullanımıdır. Hafif uyku apne hastalarında ise koroner arter hastalığı, hipertansiyon, ritim bozukluğu, kalp yetmezliği ve inme gibi ek hastalıklar bulunuyorsa veya belirgin gündüz yakınmaları (özellikle gündüz aşırı uyku hali) varsa PAP tedavisi verilmelidir.

PAP tedavisi ne kadar süreyle, gecede kaç saat kullanılmalıdır?

PAP cihazını hayatınızın sonuna kadar her gece uyurken kullanmak zorundasınız. Uyku apne hastalarının bunu anlaması çok önemlidir çünkü bazı hastalar 3-5 ay kullanıp hastalıktan kurtulacağını düşünmektedir. Oysa PAP tedavisi ile uyku apne sendromu ortadan kalkmaz, yalnızca uyku apneye bağlı gece ve gündüz ortaya çıkan yakınmalar düzelir. PAP cihazı olmadan bir gece bile uyumanız aynı yakınmalarınızın derhal geri dönmesine neden olur. Bunu gözlük kullanan bir kişinin gözlüğü taktığı zaman iyi görüp çıkardığında görmemesine benzetebiliriz. Göz bozukluğu olan kişinin ömür boyu gözlük takması gibi siz de ömür boyu cihazınızla uyumalısınız. PAP cihazınızı her gece ve uyuduğunuz sürece kullanmalısınız. Gece 8 saat uyuyorsanız 8 saat, 6 saat uyuyorsanız 6 saat maskeniz takılı olmalıdır. Gündüz uyuma alışkanlığınız varsa gündüz uyurken de cihazınızı kullanmalısınız. Unutmayın ki, nasıl gece uyuduğunuzda nefesiniz duruyorsa, gündüz uyuduğunuzda da aynı şekilde duracaktır. Nitekim PAP cihazınız olmadan uyumanız bir takım sağlık riskleri oluşturur; gündüz uyku hali ve uyku apnesi ile ilişkili diğer yakınmalarınız artar, yaşam kaliteniz bozulur ve uyku apne sendromu ile ilişkili başka hastalıklarınız varsa bunlar kötüleşebilir. Bu nedenle, seyahate giderken cihazınızı mutlaka yanınızda götürmelisiniz.

PAP cihazı alışkanlık yapar mı?

PAP cihazları kesinlikle alışkanlık yapmaz. Hastalar cihaz ile uyuduklarında kesintisiz ve rahat bir uyku uyudukları, sabah dinlenmiş kalktıkları ve gündüz de kendilerini iyi hissettikleri için cihazları olmadan uyumak istemezler. Bu da cihazın alışkanlık yaptığı şeklinde yanlış bir kanı uyandırır. Oysa bu durum, cihazla kaliteli uyumanın nasıl güzel bir şey oldu- ğunu görmelerine ve PAP cihazını kullanmadıklarında sürekli tıkanarak uyanmalarına bağlıdır. Nitekim bu cihazlar, solunum işine yardımcı olmaz veya oksijen vermez; yalnızca hava yollarına basınçlı hava üfleyerek gece nefesinizin durmasını (apne olmasını) engeller.

Cihaz kullanılmazsa ne olur?

Uyku apne hastalarında horlama, uykuda nefes durması, boğularak uyanma, uykusuzluk, gece terlemesi, sık tuvalete kalkma, gündüz aşırı uyku hali, dinlenmemiş uyanma, sabah baş ağrısı, ruh hali değişiklikleri, cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık gibi pek çok yakınma görülebilir. Hastalar sabah kalktıklarında sanki hiç uyumamış gibi yorgun hissederler. PAP tedavisine başladığınızda hem gece hem de gündüz gözlenen yakınmalarınızın çoğunun ilk günlerden itibaren ortadan kalktığını, bazılarının yavaş yavaş azaldığını göreceksiniz. Cihazınızı kullanmadığınızda veya düzensiz kullandığınızda yakınmalarınız yeniden ortaya çıkacaktır. Bir diğer önemli konu da uyku apne hastalarında sık görülen hastalıklardan (hipertansiyon, koroner arter hastalığı, ritim bozukluğu, kalp yetmezliği, inme gibi) birisi sizde varsa cihazınızı kullanmadığınızda hastalıklarınız kötüleşebilir, bu hastalıklar yoksa da ortaya çıkma riski artabilir. Unutmayın ki, PAP tedavisi yalnızca kullandığınız sürece faydalı olur

PAP cihazını uçağa alırlar mı?

PAP cihazınızı uçak yolculuğunuzda kendi çantası içinde kabine alabilirsiniz ve almalısınız. Bu cihazlar uyku apne tedavisi için hayati öneme sahiptir. Herhangi bir kaybolma, kırılma olasılığı nedeniyle cihazınızı bagaj bölümüne vermemelisiniz, atılıp kırılabilir. PAP cihazları çok yaygın kullanıldığından genellikle yolculukta bir problem yaşamazsınız. Yine de PAP cihazınızın çantasına tıbbi bagaj etiketi bağlamanız ve yanınızda bu cihazı kullanmanız gerektiğine dair doktorunuzdan aldığınız bir rapor bulundurmanız uygun olacaktır.

Nezle veya grip durumunda cihaz kullanılabilir mi?

Bu konuda doktorunuzun önerilerine uymanız doğru olacaktır. Ancak özellikle nezle ya da grip durumunda üst solunum yolunuzda tıkanıklık artacağı için PAP cihazına ihtiyacınız da artacaktır. Bu nedenle doktorunuzun önerdiği ve burun tıkanıklığını azaltan üst solunum yolu tedavisiyle birlikte PAP cihazınızı kullanmaya devam etmelisiniz. Çok şiddetli burun tıkanıklığı nedeniyle maskeyi takamazsanız veya cihazın verdiği basınçlı havadan rahatsız olursanız birkaç gün tedaviye ara verebilirsiniz. Ayrıca üst solunum yolu enfeksiyonu durumunda hastalığınız devam ettiği sürece maske, hortum, nemlendirici ve filtreleri her gün temizlemeniz, hastalığınızın daha fazla uzamamasına yardımcı olacaktır

KAYNAK:Türk Toraks Derneği 03.05.2018

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir